Renteramingen
De invloed van rentemutaties op onze begroting is met name gerelateerd aan de omvang van het financieringstekort en  de omvang van te herfinancieren langlopende leningen en van leningen waarvoor renteherziening gaat  plaatsvinden. Voor de te financieren bedragen (financiering, herfinanciering en renteherziening) tot eind 2017 wordt uitgegaan van renteniveaus van 1,0 %. Voor de kort lopende leningen wordt uitgegaan van 0 %. In de risicomatrix is het effect van 1% extra rentestijging verwerkt (post van ca € 1,0 mln. laag risico).  De kans op tegenvallers t.a.v. renteramingen neemt toe, vooral indien de volgende situaties zich gelijktijdig gaan voordoen: stijgende renteniveaus, afnemende omvang van financiering met eigen vermogen en toename  en/of snellere besteding van verleende investeringskredieten

Inflatie
Loon- en prijsontwikkeling aan de uitgavenkant van de begroting   In de risicomatrix is het effect van 1% additionele stijging van lonen en prijzen voor de algemene middelen verwerkt (post van € 1,8 mln. midden risico).

Vennootschapsbelasting (Vpb)
Overheden die winst behalen met activiteiten die concurreren met de ‘markt’, vallen vanaf 2016 onder de vennootschapsbelasting. De belastingdienst bepaalt bij de beoordeling van de aangifte wat ondernemingsactiviteiten zijn en welke activiteiten voor een winstvrijstelling in aanmerking komen. Hoewel we  de aandachtsgebieden in beeld hebben die met zeer grote zekerheid belastingplichtig gaan worden (slagboom-parkeren en grondexploitaties) is de exacte financiële impact (feitelijke belastingdruk) nog niet beschikbaar. Het risico dat we belasting moeten betalen is hoog, het exacte bedrag ongewis. Op basis van eerste berekeningen verwachten wij over 2016 en 2017 (nagenoeg) geen belasting verschuldigd te zijn. Vanaf 2018 ontstaat op basis van huidige inschatting een structurele last van circa 400K. Om het risico van fluctuaties te ondervangen is een middenrisico van 200K meegenomen. De toekomst zal uitwijzen in hoeverre dit uitgangspunt realistisch is en aanpassing behoeft.  

Project Verkoop Diezerstraat 80-82, tijdelijke huisvesting Stadkamer, asbestsanering en inrichting voormalig GGD gebouw aan de Zeven Alleetjes

In 2015 is een extra krediet beschikbaar gesteld voor project de Stadkamer in verband met gebleken asbestproblematiek en gevolgproblemen. De extra kosten zijn gedekt. We verwachten dat de risico's hiermee afgedekt zijn. De voortgang wordt middels Voortgang Projecten bewaakt.  De nieuwe eigenaar, de gemeente Zwolle, wil deze kosten verhalen bij de oude eigenaar, de GGD.

De beheersing van de risico’s van projecten krijgt een stevige toenemende aandacht. In de voortgangsrapportage projecten wordt hier uitgebreid op in gegaan.
In de vertrouwelijke risicoparagraaf staan voor de belangrijkste projecten, indien aanwezig, risicobedragen genoemd. Mochten deze risico’s optreden dan dienen posten onvoorzien en , eventueel, bestemmingsreserves als eerste en tweede budgettaire dekkingsmogelijkheid. Dan is echter niet geheel dekkend. Het restantbedrag is met een risico van 50% is de berekening van het benodigde weerstandsvermogen meegenomen.
De aansluiting van ongedekte risicobedragen op de gemeentebrede berekening van het benodigde weerstandsvermogen wordt het komend jaar verder verbeterd.

Ontwikkeling algemene uitkering gemeentefonds, exclusief sociaal domein.  De groei van het gemeentefonds is gekoppeld aan de ontwikkeling (accres) van de netto rijksuitgaven. Bijstelling van de accressen voor de komende jaren  is een reëel risico.  Daarnaast is er het risico dat er sprake is van onderuitputting op de rijksuitgaven van 2016. In de meicirculaire 2017 wordt de definitieve uitkomst over 2016 verwacht. Er is een midden risicobedrag opgenomen van ca € 1,9 mln. (1% structureel risico).

algemene uitkering 1% verdeelrisico
Een ander risico betreft de verdeelsystematiek van de algemene uitkering, exclusief sociaal domein. De werkelijk ontvangst via de algemene uitkering is mede afhankelijk van de ontwikkeling van de verdeelmaatstaven bij de andere gemeenten. In de risicomatrix is voor het verdeelrisico's een midden risicobedrag opgenomen van ca € 1,9 mln. (1% structureel risico).

Volumerisico´s opbrengstramingen
Deze doen zich voor bij de OZB en bij diverse eigen heffingen zoals bouwleges, leges burgerzaken, markt-/havengelden. Ook het volume van geraamde dividenden is te zien als een risicopost. Het risicodeel op deze posten is in de risicomatrix gesteld op 10% van de geraamde bedragen en heeft een structureel karakter. Deze risico’s kunnen jaar in jaar uit voorkomen.   In de risicocalculatie is in totaal ca € 1,3 mln. als risicobedrag opgenomen (waarvan ruim € 0,5 mln. als hoog risico; bijna  € 0,8 mln. als middenrisico).

Dividenduitkeringen als dekkingsmiddel
Dividenduitkeringen De gemeente ontvangt jaarlijks dividenduitkeringen van een aantal verbonden partijen. In de risicocalculatie wordt rekening gehouden met een daling van 10%.  

Specifiek OZB risico verzorgingstehuizen
Door jurisprudentie is onduidelijkheid ontstaan hoe om te gaan met de woondelenvrijstelling bij verzorgingstehuizen. In een uitspraak van het Gerechtshof Den Haag is uitgemaakt dat er veel eerder sprake is van het moeten heffen tegen woningtarief i.p.v. het niet-woningtarief. Dit betekent dat geen gebruikersaanslag meer wordt opgelegd en bovendien dat de eigenarenaanslag tegen een lager tarief wordt opgelegd. Daarnaast is er een recente uitspraak van het Gerechtshof Amsterdam geweest die de oude lijn in de jurisprudentie handhaaft. Hierbij heeft de gemeente Zwolle zich aangesloten. In 2015 hebben hiervoor in Zwolle geen procedures gelopen. We blijven dus vooralsnog de vrijstelling toepassen zoals we al deden. In de risicocalculatie is € 0,35 mln. als laag risicobedrag opgenomen.

participatiewet inkomensdeel
Gemeenten voeren de bijstand in medebewind uit. De gemeenten ontvangen hiervoor een budget van het rijk via een specifieke uitkering. In 2015 is door het Rijk een nieuw verdeelmodel voor deze specifieke uitkering ingevoerd. In dit nieuwe verdeelmodel komt Zwolle in 2016  € 4,9 mln. tekort (11,3%) op een rijksuitkering van € 42,9 mln. Voor het tekort kan een een beroep worden gedaan op de Vangnetregeling. De Vangnetregeling 2016 houdt in dat tot 5% overschrijding van de rijksuitkering het tekort volledig voor rekening van de gemeente komt. Van het tekort tussen 5% en 10% komt 50% voor rekening van de gemeente. De overschrijding boven de 10% wordt volledig vergoed door het rijk. Het maximale financiële risico voor de gemeente Zwolle bedraagt op basis hiervan €3,2 mln. Dit bedrag is in de begroting 2017 structureel geraamd en is daardoor in het kader van de risicomatrix geen financieel risico meer. Echter voor 2017 wordt het verdeelmodel ingrijpend herzien. In september 2016 wordt bekend wat het effect van deze herziening is op de hoogte van de rijksuitkering voor de gemeente Zwolle. Tegelijkertijd wordt naar verwachting de Vangnetregeling aangepast. De percentages worden opgehoogd naar respectievelijk 7,5% voor eigen rekening gemeente, tussen 7,5% en 12,5% komt 50% voor rekening gemeente en de overschrijding boven 12,5% komt volledig voor rekening rijk. Het eigen risico voor de gemeente Zwolle neemt daardoor met € 1,1 mln. toe. Het financieel risico is beoordeeld op midden (50%)

bijzondere bijstand/armoedebeleid
De uitgaven voor bijzondere bijstand is een verzamelpost van diverse open eind regelingen. De  kosten van beschermingsbewind lopen nog altijd jaarlijks op. Geprobeerd wordt dit in te dammen door (landelijk) afspraken te maken met de rechtbank over het onder beschermingsbewind plaatsten van mensen. Er is ook sprake van een toenemend beroep op duurzame gebruiksgoederen en eenmalig levensonderhoud. Dit vindt in belangrijke mate zijn oorzaak in een toenemend aantal statushouders die in Zwolle worden gehuisvest. Daarnaast is aan het budget voor bijzondere bijstand een budget uit de decentralisatie uitkering sociaal domein toegevoegd voor chronisch zieken. Dit budget is nu ook meegenomen in de berekening van de hoogte van het te lopen financieel risico.  Het financieel risico voor bijzondere bijstand is beoordeeld als midden (50%).

leerlingenvervoer open eind risico
Leerlingenvervoer.In de risicomatrix is voor leerlingenvervoer een risicopost opgenomen van € 0,2 mln. met als weging laag.

kwijtschelding open eind risico
De risico’s zijn zeer beperkt en hebben vooral betrekking op de afvalstoffenheffing. Deze risico’s zijn afgedekt via de reserve afvalstoffenheffing. Bij OZB en rioolheffing is de kwijtschelding qua omvang bijna te verwaarlozen. Het beperkte risico is in de risicomatrix op pm gesteld.

In de separaat aan de raad beschikbaar gestelde vertrouwelijke  risicoparagraaf wordt een overzicht gegeven van ingediende planschadeverzoeken. Een aantal verzoeken is recent afgewikkeld via besluitvorming en is dus geen risico meer. Voor nog lopende zaken zal de onafhankelijke schadebeoordelingscommissie komen met een conceptadvies waarop beide partijen een reactie mogen geven. Na het uitbrengen van het conceptadvies door deze commissie is er meer zicht op de te verwachten uit te betalen bedragen. Deze komen als regel niet ten laste van de algemene middelen

NV Wezo
De gemeente is 100% eigenaar van de aandelen van de NV WEZO. Hierdoor staat de gemeente bij de BNG garant voor alle korte en langlopende geldleningen van de NV. Er is sprake van enig risico, ingeval van de NV niet aan haar verplichtingen kan voldoen. Daar staat tegenover een zekerheidstelling in de vorm van onderpand van al het onroerend goed van de NV.

Deelnemingen in aandelenkapitaal
De gemeente Zwolle participeert in een aantal, overheid-geliëerde, bedrijven. n de vorm van deelname in het aandelenkapitaal geschiedt dit ultimo 2015 tot een bedrag, onze boekwaarde, van ruim € 1,0 mln. Deze aandelen zijn niet vrij verhandelbaar. In het algemeen is de werkelijke waarde van dit aandelenkapitaal op dit moment  hoger. Er zijn geen redenen die doen twijfelen aan een ongestoorde voortgang van betreffende bedrijven. Derhalve is het risico op deze deelnemingen vrijwel nihil.

GGD
De GGD, verbonden partij, kent personele risico's i.v.m een terugkeergarantie, risico € 90.000, risico laag. Ook ligt er nog een claim van Halt € 70.000 (met risico laag) en een als laag ingeschat risico a.g.v. uittreding Hattem van € 150.000.

Verstrekte lening aan veiligheidsregio (brandw kazerne)
In de loop van 2022 zal het restant uitstaand bedrag worden verrekend met de terugkoop van de kazerne aan de Middelweg. Tussentijds vinden er aflossingen plaats.

Overige verstrekte leningen
Leningen woningcorporaties: Het betreft leningen aan woningcorporaties c.a. Dit bedrag is lager dan vorig jaar vanwege reguliere aflossingen. Onderhavige geldleningen vallen onder de vrijwaring door het Waarborgfonds Sociale Woningbouw (WSW). Eerst indien het WSW in financiële problemen geraakt, nadat ook haar garantievermogen is aangesproken, zijn de gemeenten, samen met het rijk, gehouden naar rato bij te dragen in een achtergestelde lening aan het WSW. Daarnaast heeft de nieuwe Autoriteit Woningbouwcorporaties (vervanger van voormalig CFV) de corporaties financieel beoordeeld. Dit leidde niet tot opmerkingen dan wel interventies bij onze corporaties.Het risico ter zake kwalificeren we als gering (als pm verwerkt).

Leningen zorginstellingen: Door ons verstrekte leningen aan zorginstellingen hebben een schuldrest van ruim € 2,1 mln. Het risico achten we laag.

Leningen als economische deelnemingen: Circa € 5,1 mln. verstrekten we, vaak achtergesteld, in het kader van economische deelneming aan bedrijven met een karakter van publieke taak (energie, water, afvalverwijdering). Beperkt  risico op deze investeringen blijft altijd aanwezig.

Leningen bijstand: Als pm risico opgenomen in de matrix.voor wat betreft de verstrekte leningen in het kader van bijstand c.a., € 3,1 mln. per begin 2017, ligt  het risico volledig bij het rijk.

Leningen  lokale organisaties: De overige schuldrest van circa € 2,6 mln, waarvan € 0,85 miljoen uitgestelde betaling in verband met verkoop Ecodrome, hierbij is een recht van 1ste hypotheek op het verkochte ten behoeve van de gemeente gevestigd. Daarnaast loopt er lening in aan Odeon, dit betreft terugbetalingsregeling over teveel ontvangen subsidie van bijna € 0,9 mln. Betreft verder leningen verstrekt aan enkele organisaties op het terrein van de sport en aan particulieren voor riolering en ten behoeve van zonnepanelen aan scholen.  Ten aanzien van laatstgenoemde schuldrestanten ligt het risico voor het tijdig ontvangen van rente en aflossing volledig bij onze gemeente.  Ons zijn op dit moment geen signalen bekend van betrokken organisaties en/of particulieren die niet aan hun verplichtingen zouden kunnen voldoen. In de matrix is een laag risico opgenomen.
Naast voorgaande leningen verstrekken we nog leningen t.b.v. doelgroepen, die volledig worden gedekt ten laste van respectievelijke stimuleringsfondsen. Risico hierop achten we gering, derhalve pm risico opgenomen.

Leningen via stimuleringsfonds volkshuisvesting: De leningen die middels het SVN (StImuleringsfonds Volkhuisvesting Nederland) worden verstrekt, gaan allen met NHG garantie. Mocht het onverhoopt tot een gedwongen verkoop komen, dan kan het SVN een beroep doen op die NHG. Het eigen risico hierbij is 10% voor het SVN. Zij hebben een kapitaalbuffer voor die 10%. Voor onze gemeente is het dus een latent risico.

Overig verstrekte garantieleningen:

Garantie leningen aan woningcorporaties: Een schuldrestant van ruim € 687 mln. betreft de garantie van leningen aan woningcorporaties. Deze leningen zijn in eerste instantie gegarandeerd door het Waarborgfonds Sociale Woningbouw (WSW). Ten aanzien hiervan hebben deelnemende gemeenten, samen met het rijk, een achtervangfunctie (zie boven).

Garantie leningen via nationale hypotheek garantie: Een schuldrestant van  € 1.216 mln. betreft garantie van hypothecaire leningen aan particulieren in het kader van woningbouw cq. woningverbetering. Het risico over deze categorie leningen is in de risicomatrix als PM post verwerkt.  Het betreft leningen die t/m 2010 via het Waarborgfonds Eigen Woningen (WEW), via de Nationale Hypotheek Garantie (NHG), aan inwoners van onze gemeente zijn verstrekt. Het rijk en de gemeenten vervullen ook hier de achtervangfunctie; zij kunnen ieder voor 50% worden aangesproken op financiële tekorten van dit waarborgfonds, voor zover het betreft leningen die t/m 2010 onder deze garantie zijn verstrekt.  Met ingang van 2011 staat het rijk zelfstandig volledig garant voor alle vanaf dan verstrekte leningen.
Een simulatie heeft eerder aangetoond dat voor rijk en gemeente in dezen sprake is van een niet te veronachtzamen, maar klein risico. Ons risico is als pm opgenomen.

Overige garanties hypothecaire leningen woningen: Bijna € 10 mln. hiervan betreft oude garanties t.b.v. particulieren ten aanzien waarvan we het risico zeer gering achten. De stijging van de huizenprijzen in de loop der jaren moet ruim voldoende geweest zijn, bij (gedwongen) verkoop in voorkomend geval, het schuldrestant van meestal ‘slechts’ enkele tienduizenden euro’s, te dekken.
Het schuldrestant van door onze gemeente gegarandeerde geldleningen verstrekt aan particulieren door het Nationaal Restauratiefonds (NRF),  bedraagt  € 1 mln. In totaal is sprake van 35 betrokken particulieren. Onze gemeente kan aangesproken worden voor de helft van het totale schuldrestant ofwel ca € 0,5 mln.

Gemeentegarantie dierenasiel: Het risico ten aanzien van het dierenasiel schatten we laag in.

Gemeentegarantie st kringloop (inclusief huurcontract):  Het risico  schatten we laag in.

Garanties sportsector (exclusief PEC): Een schuldrestant van bijna € 2,6 mln aan diverse sportverenigingen. Wij beschouwen het risico m.b.t. deze garanties als laag. Wij beoordelen jaarlijks de jaarrekeningen van deze verenigingen beoordelen.

Garantie SWZ tbv verbouw vm Jenapleinschool: Laag risico, de gemeente heeft recht van 1ste hypotheek, betaalde huur ten behoeve van aflossing.

Openbare ruimte
Met name bij voorzieningen in de openbare ruimte is er sprake van een risico op financiële schade die niet door een verzekering wordt gedekt. In dit verband zijn vooral de volgende risicogebieden te noemen: onderhoud wegen, verharding, bruggen, verlichting, bebording, gladheidbestrijding, onderhoud havens, watergangen, bermen, onderhoud bomen, speelwerktuigen,  riolering, kabels en leidingen in de openbare ruimte. De gemeente is verzekerd voor die gevallen, waarin de gemeente naar derden onrechtmatig handelt, of in het geval van wegbeheer, wegmeubilair een gevaarlijke situatie laat ontstaan of heeft laten ontstaan. Voor wegbeheer, leidingbeheer geldt risico aansprakelijkheid, hetgeen betekent dat als er zich een gevaar voordoet en men hiervan schade lijdt, de gemeente in beginsel aansprakelijk is. Voor zaak- en letselschade is het eigen risicobedrag € 5.000 per gebeurtenis. Voor vermogensschade is dit € 12.500 per gebeurtenis.
Onveilige situaties kunnen bij ons onbekend zijn. Zodra wij er kennis van nemen, worden deze met voorrang opgeheven.  In de afgelopen jaren hebben zich geen calamiteiten voorgedaan. De gemeente is eigen risicodrager waar het gaat om technische kunstwerken (tunnels, viaducten etc.). Alle technische kunstwerken worden minimaal eens per 2 jaar geïnspecteerd op de aspecten heel en veilig. De parkeerapparatuur van de gemeentelijke parkeergarages/terreinen is onder de brand- c.q. uitgebreide gevarenverzekering meegenomen. De betaalautomaten voor straatparkeren zijn niet verzekerd. In de budgetten is een post opgenomen voor kosten van vandalisme/schade.

Onderverzekering inventaris scholen
De gemeente heeft de kosten van de 1e inrichting als verzekerde waarde inventaris verzekerd. De vraag is of dit wel voldoende is en of er geen sprake is van onderverzekering. In najaar 2016 zal onderzocht worden of de verzekering aangepast moet worden.

Onderverzekering inventaris kantoorpanden
inventaris kantoorpanden moeten nog worden getaxeerd. Uitvoering 2016 / 2017.

De risico’s m.b.t. de grondexploitaties zijn uitgewerkt in de MPV 2016. Op basis van een tussentijdse inventarisatie is het totaalbedrag aan risico's nagenoeg niet gewijzigd. Naar huidige inzichten wordt een voordelig resultaat over 2016 verwacht waarmee de dekkingsgraad van de risico's toeneemt. In verband met veranderde wetgeving onderzoeken wij de risico's aangaande de 10 jaarstermijn van grondexploitaties en de bestemming van de NIEGG gronden.  

In de beleidsparagraaf wordt de transformatie Sociaal Domein toegelicht. Daarin wordt op wat abstracter nivo het belangrijkste risico weergegeven: toename vraag door betere toegang – succes van transformatie leidt eerst tot stijging van kosten en op langere termijn tot daling. Transformatie vraagt tijd en zal op termijn positieve resultaten geven. De aanname van de verwachte opbrengsten uit de transformatie kan lager uitpakken dan verwacht, of de opbrengsten worden nog niet volledig in 2017 gerealiseerd. Om binnen de financiële kaders te blijven, kan de aard en omvang van geleverde zorg/ondersteuning veranderen. Door scherper inkopen/lagere prijzen af te spreken en/of voor cliënten een gewijzigd zorgaanbod te bieden.
Onderstaand worden de sociale werkvoorzieningen, de wet maatschappelijk opvang en meer specifiek beschermd wonen nader toegelicht

Sociale werkvoorziening (10%)
De toegang tot de Wet sociale werkvoorziening is per 1 januari afgesloten. Op basis van door het rijk berekende uitstroompercentages wordt het budget jaarlijks overeenkomstig verlaagd. Tevens wordt, als extra bezuiniging, de komende jaren het gemiddelde subsidiebedrag per Sw-medewerker verlaagd. In 2017 betekent dit een lager budget voor de Wsw van €1,1 mln. ten opzichte van 2016. Risico's zijn dat de uitstroompercentages niet worden gerealiseerd of dat de korting op het gemiddeld subsidiebedrag niet kan worden opgevangen met hogere opbrengsten. Dit risico wordt beoordeeld als midden (50%).

WMO:  risico zit met name in de verdere daling van de beschikbare budgetten tov werkelijk verbruik.  De volgende onderdelen beschouwen we als openeindregeling: Wmo, individuele begeleiding, dagbesteding, Jeugdzorg. We berekenen deze conform de spelregels van openeindregeling. Risico’s als afwenteling vanuit de Wet Langdurige Zorg (Wlz), toename zorgbehoefte, druk vanuit wachtlijsten, wijzigingen uit gerechtelijke uitspraken, etc. komen vooral hierin tot uitdrukking. Ook voor 2017 wordt via de inkoopcontracten een balans gezocht tussen de beschikbaarheid van zorg en de beheersing van het budget. Bij jeugd bestaat er een hoog risico op totaal regionaal budget. Zowel in 2015 als verwacht in 2016 kent Jeugdzorg een fors tekort. (ca. 5,5 mln resp. 9,5 mln regionaal).       De eigen bijdragen worden via het CAK verwerkt, gelet op het ontbreken van inkomensgegevens is het moeilijk om een prognose te maken. Op basis van ervaringscijfers 2015 is dit risico ingeschat ( in 2015  ca. 5,2 mln inkomst)

Voor het Beschermd Wonen wordt een midden risico post opgenomen, dit is ten opzichte van vorig jaar een daling (van hoog risico naar midden risico).  Er zijn nu ervaringscijfers vanuit 2015 en deels 2016.Daarnaast is het Rijksbudget nu aangepast, er is regionaal meer budget toegekend.  In 2015 is er regionaal budget overgehouden, die ingezet gaat worden in 2016.   Toch is er wel risico, onder ander door een mogelijke afwenteling van Zorg in natura naar persoonsgebonden budget, veroorzaakt door wachtlijsten.

vandalisme schade parkeer apparatuur
Gedurende het  jaar worden we geconfronteerd met vandalisme en diefstal. Van pure vernieling van straatmeubilair tot het stelen van doelen etc. Tot dusver lukt het meestal de geleden niet verhaalbare schade binnen de reguliere budgetten op te vangen.

De afgelopen jaren worden we door de klimaatverandering steeds vaker geconfronteerd met boomziektes en stormschade. Daarnaast is er nog sprake van achterstallig onderhoud. Het bestand van de kleine straatbomen "vergrijst". In 2017 wordt de eerste fase van het meerjarig vervangingsplan uitgevoerd.

Boomziektes en –plagen:

• Iepen, kastanjebomen en risicobomen worden gecontroleerd. Vanwege kans op infectie van gezonde bomen worden zieke iepen direct verwijderd en vervangen.  In 2016 zijn ten opzichte van voorgaande jaren veel Iepen aangetast. We monitoren of dat zich doorzet en we vervangen de Iepen voor soorten die niet of minder gevoelig zijn. Wat de kastanjeziekte betreft worden er preventieve maatregelen genomen. Dode kastanjes worden verwijderd en vervangen. De potentiële risicobomen, circa 12.000 stuks, worden om de 2 jaar geïnspecteerd; de “echte” risicobomen, circa 800 stuks, worden elk jaar gecontroleerd.
• Na een stabilisatie in 2015 zijn de kosten voor bestrijding van de eikenprocessierups in 2016 sterk gestegen. Direct optreden is noodzakelijk vanwege de gezondheidsrisico’s voor onze burgers. In het najaar van 2016 nemen we maatregelen om verspreiding in 2017 zoveel mogelijk te beperken. De verspreiding hangt sterk af van de weersomstandigheden.
• Overlast door de spinselmot is in 2016 verder afgenomen als gevolg van het vervangen van beplanting. De overlast vormt geen probleem meer.
• De essentakkensterfte breidt zich verder uit. We verwachten voor de periode na 2017 een stijging van de schade.
• De overlast door “lekkende bomen” is de afgelopen jaren toegenomen, al viel 2016 mee. Door warmere zomers, hebben bomen meer last van luizen, die daardoor vaker hinderlijk gaan "druipen".  Naast lindes geven  ook andere boomsoorten deze overlast.
• Stormschade wordt veelal veroorzaakt door bomen, die in hun val hun omgeving beschadigen. Het blad blijft tegenwoordig langer aan de bomen, waardoor deze langere tijd gevoelig zijn voor stevige stormen (een boom zonder blad kan veel meer wind verdragen). Bovendien vinden meer stormen plaats in de periode dat de bomen nog bladdragend zijn.

Snellere slijtage geluidsreducerend asfalt
Afgelopen jaar heeft verdiepend onderzoek plaatsgevonden op wegen waar de problematiek met snellere slijtage van geluidwerendasfalt (ZSA) mogelijk aan de orde kan komen. Uit dit onderzoek (boringen en inspecties) op de andere wegvakken waar dit type asfalt is toegepast, is geen sprake van de problematiek zoals op de Hasselterweg en Westenholterallee. Bekend is echter dat dit type asfalt kwetsbaarder is dan was aangenomen en daardoor een groter risico kent op versnelde slijtage. Met het oog op dit grotere risico blijven we de wegvakken waar dit type asfalt is toegepast tijdens de jaarlijkse inspectieronde nauwlettend in de gaten houden.

Kademuren Thorbeckegracht en Blekerswegje
In 2017 wordt buitengewoon onderhoud gepleegd aan de kademuren. Hiervoor is dekking gevonden in de onderhoudsbegroting. Na dit onderhoud kan dit risico hier vervallen.

Stelpost voor alle pm opgenomen posten.  Als stelpost voor alle pm gestelde risicoposten nemen we een bedrag op van 1,5 miljoen.